Wola (Warszawa)

Wola – okręg Warszawy położona w zachodniej części miasta.

Dawna okręg przemysłowa, słynna spośród elekcji polskich królów dodatkowo silnego ruchu robotniczego, dzisiaj nabiera charakteru ogólnomiejskiego. Na Woli znajduje się bez liku obiektów dodatkowo terenów przemysłowych, cyklicznie zaniedbanych, które dzisiaj są burzone, nieczęsto remontowane dodatkowo przebudowywane w nowoczesne centra biurowe czy luksusowe powierzchnie mieszkalne (np. Wytwórnia Koronek na Powązkach). Trójka spośród nich zamieniono w muzea związane spośród przemysłem – Muzeum Przemysłu w Fabryce Norblina, Muzeum Gazownictwa w Starej Gazowni dodatkowo mamuśka zakład energetyczny tramwajowa stała się siedzibą Muzeum Powstania Warszawskiego.

Według danych GUS z dnia 31.12.2009 r. dzielnica ma powierzchnię 19,26 km² i liczy 137 692 mieszkańców. Według danych Urzędu Dzielnicy Wola w lutym 2012 na Woli zameldowane było 128 895 osób osób na pobyt stały i 4 708 osób osób na pobyt czasowy.

Granice administracyjne

Wola granic

• z Bemowem (granica – linia kolejowa)
• z Żoliborzem (granica – linia kolejowa)
• ze Śródmieściem (granica – aleja Jana Pawła II)
• z Ochotą (granica – linia kolei średnicowej)
• z Włochami (granica – linia kolejowa)

Podział

Podział w MSI

Według MSI Wola podzielona jest na 8 rejonów:

• Koło,
• Ulrychów,
• Odolany,
• Powązki,
• Młynów,
• Czyste,
• Nowolipki,
• Mirów.

Podział ten jednak jest niepełny, nie uwzględnia odrębności wszystkich osiedli. Jelonki znalazły się częściowo w dzielnicy Wola i Bemowo, a wolska część Muranowa znalazła się w granicach Woli pod nazwą Nowolipki. Ponadto zabrakło Woli Właściwej i prawidłowego wyznaczenia granic Ulrychowa.

Podział tradycyjny

Pełna lista osiedli

• Ulrychów

• Stare Jelonki – obecnie w ramach Ulrychowa

Koło

Moczydło jako mniejszy organizm miejski

Odolany

Nowolipki

Mirów

Młynów

Czyste

Powązki

Jelonki

Stare Jelonki

Bezpieczeństwo

Z policyjnych statystyk za 2012 rok wynika, że Wola jest liderem wśród warszawskich dzielnic w kategorii zabójstw. Dokonano ich w 2012 r. aż 9 (w ośmiu dzielnicach Warszawy na osiemnaście nie doszło w tym czasie do żadnego zabójstwa). Pod względem liczby rozbojów z użyciem broni Wola zajęła trzecie miejsce w Warszawie (razem z Pragą Południe). Pod względem liczby włamań oraz przestępstw narkotykowych – 4. miejsce, pod względem gwałtów – 5. (Wszystkie dane przeliczone na liczbę mieszkańców).

Ważniejsze miejsca i zabytki

• zabytki przemysłu

• Zakład Platerniczy Norblinów (założony w 1820)
• Elektrownia Tramwajów Miejskich
• Browar Haberbuscha
• Gazownia Warszawska – mieści Muzeum Gazownictwa
• budynki przedwojennego Towarzystwa Aukcyjnego Zakładów Przemysłowych "Lilpop, Rau i Loewenstein"
• Fabryki Garbarskiej Temler i Szwede
• budynki Fabryki Wyrobów Żelaznych „Duschik i Szolce"
• dworzec kolejowy Warszawa-Główna z Muzeum Kolejnictwa
• Kolonia Wawelberga

fragmenty murów getta m. in. przy ulicach Siennej, Złotej i Waliców

pałacyk Biernackich

pałacyk Bogusławskiego

Pole Elekcyjne na Woli

Reduta Ordona

Fort Sowińskiego

kościoły i świątynie

rzymskokatolickie

kościół św. Augustyna

kościół Bogurodzicy Maryi

kościół Dobrego Pasterza

kościół Jozafata Kuncewicza

kościół św. Józefa Oblubieńca NMP

kościół św. Karola Boromeusza (przy ul. Chłodnej)

kościół św. Karola Boromeusza (przy ul. Powązkowskiej)

klasztor i kościół oo. Redemptorystów św. Klemensa Dworzaka i Aniołów Stróżów

kościół Miłosierdzia Bożego i św. Faustyny

kościół Najświętszej Maryi Panny Królowej Aniołów

kościół Podwyższenia Krzyża Św.

kościół św. Wawrzyńca

kościół św. Stanisława Biskupa Męczennika

kościół św. Stanisława Biskupa i Męczennika parafii św. Wojciecha

innych wyznań

cerkiew prawosławna pw. św. Jana Klimaka

kaplica Kościoła Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich (mormonów) – siedziba misji i główny ośrodek tego Kościoła na terenie Polski

kaplica i Dom Parafialny Zboru Chrześcijan Baptystów

Kościół Starokatolicki Mariawitów pw. Matki Boskiej Nieustającej Pomocy

cmentar

Cmentarz ewangelicko-augsburski (luterański)

Cmentarz ewangelicko-reformowany (kalwiński)

Cmentarz Karaimski

Cmentarz mariawicki

Cmentarz Powązkowski

Cmentarz Powstańców Warszawy

Cmentarz prawosławny

Cmentarz Wolski

Cmentarz żydowski

Muzułmański Cmentarz Kaukaski

Muzułmański Cmentarz Tatarski

Historia

W XVII w. na polach wolskich odbywały się wybory kolejnych królów polskich podczas wolnych elekcji. Tutaj w obronie Warszawy przez wojskami rosyjskimi w 1831 r. walczyli Józef Sowiński i Józef Bem. W czasie powstania warszawskiego wojska niemieckie masowo mordowały ludność cywilną Woli.

Związani z Wolą

• Józef Bem – walczący w obronie Warszawy
• Miron Białoszewski – poeta, urodzony na Leszno 99, mieszkał przy ul. Chłodnej 40
• Wanda Chotomska – poetka, urodzona na Wroniej 2
• Janusz Kusociński – sportowiec, w latach 1926–1929 związany z wolskim klubem RKS Sarmata
• Juliusz Konstanty Ordon – dowódca Reduty nr 54 na Woli
• Józef Sowiński – dowódca Reduty nr 56 na Woli

Wola w literaturze

• Baza Sokołowska Marka Hłaski – opowiadanie o kierowcach pracujących w bazie na Woli

Wola w filmie

Na Woli rozgrywa się akcja

• filmu Pokolenie Andrzeja Wajdy
• filmu Spotkanie ze szpiegiem Jana Batorego – plenerem jest baza PKS przy ul. Radziwie oraz sklep przy ul. Syreny 34
• serialu Miodowe lata

Ponadto wolskie liceum im. gen. Sowińskiego jest sceną dla wielu produkcji telewizyjnych, polskich i zagranicznych i nie tylko.

Opus (architektura)

Przykłady zastosowan

• opus vermiculatum – szachownicowy porządek mozaiki;
• opus italicum – budownictwo kamienne;
• opus rusticum – mur rustykowany;
• opus incertum – mur z kamiennych nieregularnych ciosów, układanych w nierówne pod względem wysokości warstwy;
• opus reticulatum (układ sieciowy) – ciosy w postaci sześcianów ułożonych pod kątem 45°, przez co przypominają romby;
• opus spicatum (w jodełkę) – ciosy ułożone skośnie dłuższymi bokami; dwie warstwy tworzą wzór przypominający choinkę;
• opus isodomum – ciosy są w miarę regularne, warstwy równe, zbliżonej wysokości;
• opus pseudoisodomum – jak wyżej, ale z wypełnieniem drobnymi kamieniami;
• opus quadratum – ciosy w postaci sześcianów bądź prostopadłościanów ułożonych podstawą równolegle do powierzchni gruntu;
• opus listatum (mixtum) – ciosy kamienne przekładane cegłami;
• opus caementicum – mur kamienny z wypełnieniem drobnym kamieniem, obficie zalanym zaprawą.

George Coles

George Coles urodził się w farmerskiej rodzinie na Wyspie Księcia Edwarda. W wieku 19 lat udał się do Anglii, by uczyć się rzemiosła warzenia piwa. W 1833 ożenił się z Angielką Mercy Haine i wraz z nią powrócił do kolonii. Rozpoczął tu działalność przedsiębiorcy. Został browarnikiem, właścicielem młyna parowego, farmerem, aż w końcu zbliżył się do polityki.

W 1847 po raz pierwszy został wybrany do Zgromadzenia Legislacyjnego wyspy. Początkowo związany z konserwatystami, szybko zmienił front i przeszedł do obozu reformistów. Po zwycięstwie idei "odpowiedzialnego rządu" w 1849 Coles został premierem Wyspy. Funkcję tę pełnił trzykrotnie w latach 1851–1868.

Przez cały okres, tak premierowania, jak i zasiadania w ławach opozycji, najważniejszym zagadnieniem w jego polityce była próba rozwiązania tzw. "Problemu nieobecnych posiadaczy ziemskich" (zobacz Historia Wyspy Księcia Edwarda), który zdominował życie polityczne wyspy przez ponad sto lat.

W 1864 wziął udział w konferencji w Charlottetown i jej kontynuacji w Québecu. Początkowo był entuzjastą Konfederacji, lecz później, gdy postulaty rozwiązania problemu nieobecnych właścicieli ziemskich nie zostały uwzględnione w rezolucji Quebekańskiej, zmienił pozycje na zdecydowanie antykonfederackie. Po konferencji zdołał zablokować wejście Wyspy do Konfederacji. W 1868 w związku z wzrastającą niepoczytalnością zrezygnował z polityki.

Coles był jednym z najbarwniejszych polityków swej doby. Był obdarzony wyjątkowo wybuchowym charakterem. Legenda głosi, że dwukrotnie wyzywał swych oponentów politycznych Jamesa Pope i Edwarda Palmera na pojedynek. Pojedynek z tym ostatnim doszedł do skutku.

Przemiana pokoleń

Konwersja pokoleń obok roślin wiąże się niejednokrotnie spośród przemianą faz jądrowych, czy regularnym cyklicznym następowaniem po sobie faz rozwojowych o haploidalnej (pośród mejozą a zapłodnieniem) a diploidalnej liczbie chromosomów (pomiędzy zapłodnieniem dodatkowo mejozą).

Rośliny lądowe

W trakcie przemiany pokoleń roślin lądowych obserwuje się naprzemienne występowanie fazy haploidalnej gametofitu a diploidalnej sporofitu, koło czym obok roślin niższych (mszaki) stadium dominującym jest samożywny gametofit, natomiast u roślin naczyniowych stadium dominującym (długością trwania i wielkością) jest samożywny sporofit. Największym sporofitem mogą się poszczycić największe drzewa – sekwoje.

Faza haploidalna kończy się z chwilą syngamii, czyli połączenia haploidalnych gamet i rozpoczęcia fazy diploidalnej. Faza diploidalna kończy się mejozą, w wyniku której powstają haploidalne spory/zarodniki.

W przypadku roślin wyższych sporofit (2n) jest trwały i zazwyczaj produkuje w ciągu swego życia wiele pokoleń haploidalnych.

Organizmy jednokomórkowe

Organizmy jednokomórkowe rozwinęły przemianę pokoleń na dwa sposoby.

U jednych podstawową formą życiową pozostały komórki haploidalne (posiadające jeden zestaw genów). Gamia zachodzi u nich co pewien czas w celu zróżnicowania materiału genetycznego. Jednak powstający organizm diploidalny nie jest długotrwałą formą życiową i od razu zachodzi mejoza, w której powstają cztery komórki haploidalne, które dojrzewając stają się zdolne do rozmnażania bezpłciowego. Taki sposób przemiany pokoleń nazywa się cyklem rozwojowym z mejozą postgamiczną.

U drugich zaś organizmów, podstawową formą życiową są komórki diploidalne. Mejoza ma na celu zredukowanie materiału genetycznego – powstają po niej krótko żyjące organizmy haploidalne, które natychmiast łączą się w zygotę, która przekształca się w żywy organizm zdolny do rozmnażania płciowego. Taki sposób przemiany pokoleń nazywa się cyklem rozwojowym z mejozą pregamiczną.

Zwierzęta

Przemiana pokoleń występuje także u zwierząt (np. płazińce, skorupiaki, owady) , łączy się zazwyczaj z partenogenezą (np. u mszyc), poliembrionią lub pedogenezą.

Zobacz też: heterogonia, pomnażanie

Święte Przymierze

Święte Przymierze – alians mieszczący się 26 września 1815 w Paryżu, po zakończeniu wojen napoleońskich.

Historia

Przymierze zostało zawarte z inicjatywy cara Rosji Aleksandra I, prz

Deklarowanym celem Świętego Przymierza była promocja zasad chrześcijańskich w polityce zagranicznej i wewnętrznej państw. W praktyce cel ten przekładał się na obronę legitymizmu i dążenie do równowagi sił pomiędzy mocarstwami.

Podpisania aktu Świętego Przymierza odmówi

Potocznie nazwą Święte Przymierze określano państwa założycielskie, których porozumienie wzmocniła obawa przed polskim ruchem niepodległościowym. W 1820, obradujący w Opawie, II kongres Świętego Przymierza zobowiązał uczestników do zwalczania dążenia do reform konstytucyjnych w swych krajach. W 1821 kongres w Lublanie upoważnił Austrię do obalenia rządu liberalnego w Neapolu. Kongres w Weronie, w następnym roku uchwalił interwencję Francji w Hiszpanii, na rzecz przywrócenia absolutyzmu. Zapadłe w 1815 postanowienia satysfakcjonowały koronowane głowy, arystokrację, elitę burżuazji. Budziły równocześnie wrogość społeczeństw, lekceważyły bowiem polityczne i narodowe dążenia rozbudzone w epoce rewolucji i Napoleona. Stąd też większa część XIX wieku upłynęła Europejczykom pod znakiem walki z duchem kongresu wiedeńskiego.

Kres Świętemu Przymierzu położyła rywalizacja Austrii i Rosji na Bałkanach (1822–1830), przede wszystkim zaś neutralność Austrii wobec działań wojennych pomiędzy Rosją, a Anglią i Francją podczas wojny krymskiej w 1854. Do ostatniej współpracy zbrojnej państw Świętego Przymierza doszło w maju 1849, kiedy to Rosja (w osobie Iwana Paskiewicza) pomogła stłumić powstanie węgierskie. Próby wskrzeszenia Świętego Przymierza, podejmowane przez Ottona von Bismarcka w latach 1872–1884, nie powiodły się.

Pl

Hector Berlioz

Louis Hector Berlioz (ur. 11 grudnia 1803 w La Côte-Saint-André k. Grenoble, zm. 8 marca 1869 w Paryżu) – francuski kompozytor, twórca symfonii romantycznej, prekursor nowoczesnej kolorystyki, którego twórczość nadała kierunek rozwoju XIX-wiecznej symfonice; pisarz i krytyk muzyczny.

Biografia

Ojciec Berlioza, doktor medycyny, przeznaczył syna do zawodu lekarskiego i początkowo nie przeszkadzał rozwijaniu wyraźnych zdolności muzycznych chłopca. 12-letni Berlioz śpiewał, grał na flecie, gitarze, uczył się harmonii, zaczynał nawet komponować. W 1821 został wysłany do Paryża do Szkoły Medycznej; dwa lata później rozpoczął systematyczne studia kompozytorskie u J. F. Lesueura, decydując się na porzucenie medycyny. Kontynuował naukę (1826-1828) w konserwatori

Obok twórczości Berlioz zajmował się także działalnością publicystyczną (od 1835 był stałym krytykiem muzycznym „Journal des Debats”). Walczył o swobodę i tolerancję dla nowej sztuki. Pierwsza opera, Benvenuto Cellini, wystawiona w 1838, nie zdobyła powodzenia, a życzliwe przyjęcie dramatycznej symfonii Romeo i Julia (1839) nie zmieniło nieufności do kompozytora. Także Potępienie Fausta, wykonane w Paryżu (1846), spotkało się z obojętnością słuchaczy – dopiero podróż koncertowa po Niemczech przyniosła Berliozowi sukcesy. Oratorium Dzieciństwo Chrystusa (L’Enfance du Christ) zdobyło wreszcie (1854) publiczność Paryża. Następnego roku Liszt, serdeczny przyjaciel Berlioza, zorganizował Festiwal Berliozowski w Weimarze. W 1863 wystawiona została w Paryżu opera-dramat liryczny Trojanie (do libretta wg Eneidy Wergiliusza). Sukcesom kompozytorskim towarzyszyły ciężkie przeżycia osobiste Berlio

Pochowany został na Cmentarzu Montmartre w Paryżu. Autorem pomnika na grobie Berlioza był polski rzeźbiarz – Cyprian GodebskiStanisław S. Nicieja, Cmentarz Łyczakowski we Lwowie w latach 1786-1986, Wydawnictwo Ossolineum 1989, s. 117, ISBN 83-04-03320-8.

Jego pierwszą żoną była Harriet Smithson (1800–1854). Miał z nią syna Louisa (1834–1867).

Najważniejsze dzieła

Symfonie i inne utwory orkiestrowe

• Symfonia fantastyczna, op. 14 (Symphonie fantastique, 1830)
• Harold w Italii, op. 16 (Harold en Italie) – na altówkę i orkiestrę (1834) – utwór napisany na zamówienie Paganiniego
• Romeo i Julia – symfonia programowa inspirowana dziełem Szekspira, wokalno-instrumentalna na chór, orkiestrę i solistów. Dzieło bardzo obszerne, zbudowane z siedmiu części, uszeregowanych zgodnie z przebiegiem tragedii.
• La Grande Symphonie Funebre et Triomphale – symfonia powstała na zamówienie rządu a jej premiera była częścią obchodów rocznicy rewolucji lipcowej, symfonię charakteryzuje nietypowa instrumentacja oparta na instrumentach dętych i udziale chóru w końcowej części
• Seria uwertur programowych, w tym opus pierwsze – Waverley oraz Karnawał Rzymski na motywach z opery Benvenuto Cellini

Opery

• Benvenuto Cellini (1838)
• Potępienie Fausta (La Damnation de Faust, 1846)
• Trojanie (Les Troyens, 1863)
• Beatrycze i Benedykt (1863)

Utwory wokalne

• Les Nuits d’été – cykl pieśni, z początku na głos z fortepianem, później zorkiestrowanych
• ” Messe Solennelle”, 1824–1825
• Requiem, op. 5 (Grande Messe des morts, 1837)
• Oratorium Dzieciństwo Chrystusa (L’Enfance du Christ”)

Morze Japońskie

Morze Japońskie jest morzem przybrzeżnym zachodniego Oceanu Spokojnego, otoczonym na mocy japońskie wyspy Hokkaido, Honsiu a Kiusiu a wyspę Sachalin od chwili wschodu, i dzięki Półwysep Koreański dodatkowo Rosję od chwili zachodu.

Bezdno owo jest połączone spośród innymi akwenami na mocy 5 cieśnin:

• Tatarską (szer. 7,4 km) – pomiędzy lądem Azji a wyspą Sachalin

• La Perouse’a (jap. Sōya Kaikyō) szer. 43 km – pomiędzy wyspami Sachalin i Hokkaido
• Tsugaru (szer. 19,5 km) – pomiędzy wyspami Hokkaido i Honsiu
• Kanmon (szer. 0,6 km) – pomiędzy wyspami Honsiu i Kiusiu
• Koreańską (szer. 64 km) – pomiędzy Półwyspem Koreańskim i Cuszimą

Najgłębsze miejs

Nazwa

Morze to jest nazywa

• Nihon-kai (日本海) po japońsku, Sea of Japan po angielsku, Японское Море po rosyjsku, czyli w tłumaczeniu Morze Japońskie;
• Donghae (hangul: 동해; hancha: 東海) po koreańsku (Korea Południowa), czyli Morze Wschodnie;
• Joseondonghae (조선동해; 朝鮮東海) (Korea Północna), czyli Morze Wschodniokoreańskie.

Aktualnie toczy się spór odnośnie zmiany nazwy tego morza używanej na forum międzynarodowym – władze obu Korei chcą doprowadzić do zastąpienia angielskiej nazwy Sea of Japan, stosowanej oficjalnie przez m.in. przez ONZ i IHO, nazwą Sea of Korea lub East Sea. Władze Korei Południowej naciskają również na Polskę, aby stosować po polsku nazwę Morze Wschodnie dla tego akwenu zamiast tradycyjnej polskiej nazwy Morze Japońskie. Jednak zgodnie z ustaleniami Komisji Standaryzacji Nazw Geograficznych i Ministerstwa Spraw Zagranicznych w języku polskim należy używać wyłącznie nazwy Morze Japońskie, a wywieranie nacisku przez Koreę Południową w celu zmiany nazwy jest niestosowne, gdyż żaden kraj nie ma prawa ingerować w tradycyjne sposoby nazywania terytoriów nieposiadających atrybucji, takich jak wody międzynarodowe, a polskie nazewnictwo wynika z prawa do używania nazw przyjętych przez tradycję.

Polska muzyka rozrywkowa

Polska muzyka rozrywkowa rozwijała się w okresie międzywojennym w twórczości zespołów muzyki tanecznej a jak ciąg dalszy pieśni ludowych dodatkowo popularnych propagowanych na płytach, w polskich filmach a w audycjach telewizyjnych.

Po II wojnie światowej intensyfikacja środków komunikacji sprawił, iż rodzima pieśń cieszyła się rosnącym powodzeniem. W drugiej połowie lat sześćdziesiątych w polskiej muzyce rozrywkowej pojawił się bigbit – pochłonięty spośród krajów anglosaskich potok muzyki młodzieżowej, będącej cyklicznie wyrazem buntu a nonkonformizmu.

Do tego nurtu należały zespoły: Blackout, Niebiesko-Czarni, Skaldowie oraz wokaliś

Równolegle krystalizował się nurt piosenki poetyckiej, którego najwybitniejszymi przedstawicielami byli Ewa Demarczyk i Marek Grechuta (zaliczany także do progresywnego rocka).

Na początku lat siedemdziesiątych z muzyki bigbitowej wyłonił się nurt polskiego rocka progresywnego, którego sztandarowy zespół SBB nagrywał płyty również poza granicami kraju. Do nurtu tego należały również zespół Budka Suflera, Klan oraz Czesław Niemen, który w latach siedemdziesiątych eksperymentował z rozbudowanymi formami cyklicznymi i brzmieniami instrumentów elektronicznych.

W upowszechnianiu polskiej muzyki rozrywkowej ważną rolę pełniły festiwale piosenki. Obok dwóch odbywających się co roku festiwa

Bitwa nad Granikiem

Bitwa nad Granikiem – pojedynek zbrojne, które miało lokalizacja w maju roku 334 p.n.e. na przestrzeni wyprawy Aleksandra Macedońskiego przeciw Persji. Bitwa została wygrana przez Aleksandra i zapoczątkowała jego pasmo sukcesów w Azji.

Podłoże

W roku 334 p.n.e. Aleksander Macedoński na czele 43 000 piechoty i ponad 6000 jazdy przekroczył Hellespont i znalazł się w Azji Mniejszej. Armia grecka udała się najpierw w kierunku Troi, gdzie Aleksander uczcił bohaterów Iliady.

Stąd wyruszył przeciwko armii zachodnich satrapii perskich, która oczekiwała go nad rzeką Granikos, prawdopodobnie na wysokości dzisiejszego miasta Biga. Po stronie perskiej stały także najemne oddziały greck

Persowie pod wodzą Arsitesa oczekiwali wojsk Aleksandra na przeciwległym, umocnionym, wysokim brzegu rzeki. Dowódca greckich najemników Memnon uważał, że najbardziej skutecznym sposobem walki z Macedończykiem byłoby zastosowanie taktyki "spalonej ziemi", by Aleksander, pozbawiony żywności, musiał zawrócić z wygłodzoną armią – spotkało się to jednak z ostrym sprzeciwem satrapów perskich, wyraźnie lekceważących AleksandraP.Green, s.160..

Bitwa

Gdy armia Aleksandra znalazła się nad rzeką było już późne popołudnie. Wódz macedoński chciał uderzać natychmiast, ale przeważył rozsądek Parmeniona, który w ataku przez płytką ale rwącą rzekę widział ogrom strat i niechybną klęskę. Aleksander ustąpił. Wysłani w dół rzeki zwiadowcy znaleźli dogodny bród, którym Macedończycy − niedostrzeżeni przez Persów − przeszli na wschodni brzeg Graniku i o świcie rozwinęli szyk bitewnyP.Green, s.163-165..

Wojska macedońskie zostały ustawione przez Aleksandra następują

• lewe skrzydło: jazda tesalska, grecka i tracka
• środ
• prawe skrzydło: jazda hetajrów, Agrianie (procarze), łucznicy

Wojska persk

O losach bitwy decydować miała konnica, przy czym wodzowie perscy, rozpoznawszy Aleksandra po wspaniałym pancerzu i hełmie, ustawili naprzeciw niego swe doborowe oddziałyP.Green, s.166..

Aleksander rozpoczął bitwę pozorując atak prawego skrzydła na tyły wroga, by nagle − zmieniając oś szarży − uderzyć wprost ku centrum, gdzie znajdowali się wszyscy dowódcy perscy. W starciu, jakie się wówczas wywiązało, Aleksander omal nie zginął, ale ostatecznie rozstrzygnął je na swoją korzyśćP.Green, s.167..

W tym samym czasie uzbrojona w sarissy falanga zaatakowała frontalnie jazdę perską.

To również zakończyło się sukcesem dzięki zamieszaniu wśród Persów spowodowanych wspomnianym atakiem konnicy dowodzonej przez Aleksandra. Ostatecznie szalę zwycięstwa na korzyść Macedończyków przeważyło zabicie przez Aleksandra Mitrydatesa, zięcia króla perskiego Dariusza.

Cała armia perska rzuciła się do ucieczki nie ścigana przez Aleksandra.

Na polu zostali jedynie hoplici – najemnicy greccy, którzy zamierzali pertraktować celem przejścia na stronę Aleksandra, lecz zostali potraktowani jak zdrajcy, okrążeni i w znacznej części wybici. Ledwie 2000 kapitulowało zdając się na łaskę zwycięzcy. Zakuto ich w kajdany i odesłano do Macedonii do niewolniczej pracy w kopalniach. W ten sposób Aleksander karał odstępców i dawał znak innym najemnikom, że ich los jest przesądzonyP.Green, s.168..

Wygranie tej bitwy przez Aleksandra spowodowało przejęcie kontroli nad greckimi miastami położonymi nad azjatyckim wybrzeżem Morza Śródziemnego.

Kontrowersje

Według części historyków starożytnych, jak Plutarch, Arystobulos czy Flawiusz Arrian (opierających się na zapiskach Kallistenesa, propagandzisty Aleksandra), co bezkrytycznie powtarzają niektórzy badacze nowożytni (np. N.G.L. Hammond w swej pracy Dzieje GrecjiN.G.L. Hammond, Dzieje Grecji, Warszawa, PWN 1973, s.701-702.), falanga forsowała rzekę frontalnie w obliczu nieprzyjaciela. Odmiennie Diodor Sycylijski, który przeprowadził logiczny wywód i dowiódł, że szyk armii perskiej (konnica na czele, piechota z tyłu) miał sens tylko w sytuacji, gdy wojska Aleksandra znalazły się po tej samej stronie rzekiP.Green (Aneks), s.437-451. Peter Green, który jest zwolennikiem wersji Diodora, uważa że być może doszło nawet do próby frontalnego ataku, ale został on krwawo odparty i postąpiono zgodnie z sugestią Parmeniona, a później Kallistenes stworzył propagandowy zapis zgodnie z życzeniem chcącego uchodzić za niezwyciężonego Aleksandra.

Historia polskich rodów szlacheckich

i spośród 1637 obok dodatkowo żupanie spośród rogatywką w ręku na XVIII wiecznym rysunku Jana Norblina.

Wstęp

Nazwa szlachta wywodzi się od niemieckiego słowa geschlecht (ród) lub od starodolnoniemieckiego slahta, co oznacza rąbać (oba słowa mogły się też wymieszać). Do Polski słowo to przyszło z Czech, w towarzystwie innych słów dotyczących kwestii administracyjnych państwa. Mianem tym określano ludzi "szlachetnie urodzonych", czyli wywodzących się od rodziców o takim samym pochodzeniu, lub "uszlachconych" w uznaniu jakichś szczególnych zasług, w odróżnieniu od "pospólstwa". Formalnie i prawnie nie istniało w Polsce rozróżnienie na szlachtę wyższą i niższą, różnice leżały jedynie w zamożności. Rozróżnienie formalne istniało jeszcze w stanie rycerskim, kiedy to przewidywano odmienne kary dla rycerstwa wyższego i niższego, lecz ustrój demokracji szlacheckiej zrównał nominalnie w prawach wszystkich szlachetnie urodzonych. Z czasem jednak i z napływem szlachty zagranicznej, zaczęło się pojawiać coraz głębsze zróżnicowanie ekonomiczne, pojawiły się rody arystokratyczne, szlachta średnia i szlachta "szaraczkowa", o różnym statusie społecznym, czasem różniąca się od chłopstwa jedynie kultywowaniem rodowej tradycji i odrębnym statusem prawnym.

Od XIV wieku wśród polskiej szlachty zapanowała moda na dodawanie do nazwisk odmiejscowego morfemu -ski, -cki lub -dzkiZenon Klemensiewicz, Historia języka polskiego, PWN, Warszawa 1985, ISBN 8301064439, str. 316-319., która była charakterystyczną końcówką dla szlacheckich nazwisk polskiego pochodzenia. Nazwiska z tego typu przyrostkami wiążą się z sarmacką kulturą szlachecką i były odpowiednikiem zwrotów tytularnych występujących w szlacheckich nazwiskach za granicą jak we Francji de czy w Niemczech von.„Inni nazwiska swoje z zakończeniem ski, które tyle znaczy co francuskie de lub niemieckie von, otrzymali od ziem, które posiadali.”, [w:] Henryk Mierzenski, Podole, Wołyń i Ukraina, s. 13, 1863; „W Koronie nazwisko na -ski uznawane było za szlacheckie, na -owicz zaś za mieszczańskie.”, [w:] Polsko-białoruskie związki językowe, literackie, historyczne, Tom 11.Zygmunt Gloger, Encyklopedja staropolska ilustrowana, Warszawa 1900–1903, hasło „Nazwiska ludzi”.

Powstanie stanu szlacheckiego

Szlachta ukształtowała się w Europie w średniowieczu, najczęściej jednak wywodzi się pochodzenie klasy szlacheckiej z dawniejszych czasów, z arystokracji plemiennej (wodzowie plemion, starszyzna, uprzywilejowane kasty wojowników) okresu wędrówki ludów. Pierwszymi szlachcicami byli niewątpliwie rycerze, grupa uprzywilejowana i obdarzana przywilejami przez władców, jako główne ich oparcie w dążeniu do władzy i w jej utrzymywaniu. Później jednak godność szlachecką można było uzyskać poprzez uszlachcenie (w nagrodę za zasługi dla władcy) lub zwykłą drogą kupna tytułu. Od XVII wieku stan szlachecki stał bardziej hermetyczny, dążył do podkreślenia swej wyjątkowości, nawet poprzez mitologizowanie swego pochodzenia (Sarmacja). Temu samemu służyło legitymowanie się dokumentami rodowymi – osoby nie posiadające takich papierów, czy legitymujące się "świeżym" szlachectwem, nie miały wielkich szans na wejście do starych rodzin, a małżeństwa zawierane między osobami "szlachetnie urodzonymi" z osobami o bardziej "pospolitym" pochodzeniu (również mieszczańskim) były postrzegane jako mezalianse. Prowadziło to nieuchronnie do endogamii i zamykania się szlachty w wąskim kręgu. W późniejszych czasach nobilitacje szlacheckie leżały w gestii władz państwowych i były nadawane za zasługi wojskowe lub cywilne. Z czasem szlachta zaczęła tracić znaczenie – coraz ważniejsze stawało się wykształcenie i stan posiadania, a te nie zawsze szły w parze ze starożytnością rodu.

Podział polskiego społeczeństwa

Pierwsze dokładniejsze informacje na temat podziału polskiego społeczeństwa na stany zawdzięczamy tzw. spisom pogłównym. W 1520 roku pogłówne zróżnicowano w zależności od stanowisk, wyróżniając prawie 200 różnych "grup podatkowych". Upraszczając zagadnienie, wyróżniono 6 stanów: duchowieństwo, urzędnicy koronni, szlachta, ludność wiejska, miejska i Żydzi, przy czym w grupie określonej jako szlachta znaleźli się zarówno bogaci właściciele ziemscy, jak i drobna szlachta, a wreszcie osoby im podległe – sołtysi. Jednakże ówczesny historyk Marcin Kromer dzielił społeczeństwo polskie jeszcze prościej, na duchowieństwo i świeckich, a tych ostatnich na szlachtę i ludzi niskiego pochodzenia. Warto podkreślić, że cała szlachta polska, przeciwnie niż szlachta zachodnia, była równa wobec prawa i cała miała takie same obowiązki.

Pochodzenie polskiego stanu szlacheckiego

W Polsce herb przysługiwał najczęściej pewnej grupie ludzi, a nie pojedynczej osobie, a więc polski szlachcic dzielił swój herb z wieloma rodzinami (tzw. herbowni , ród heraldyczny, herbowy), czasem z nim nie spokrewnionymi, a mającymi taki sam herb, zawołanie . Pierwotnie nazwiska szlacheckie miały formę odpowiadającą ich niemieckim czy francuskim odpowiednikom, z tym że w miejscu niemieckiego von czy francuskiego de występowało polskie z. Na przykład zmarły pod koniec XIV wieku dziad Piotra Lubomirskiego nazywał się Michał z Grabi. Dopiero później nazwiska nabrały charakteru przymiotnikowego i zaczęły się kończyć na -cki lub -ski. Natomiast szalenie trudno wyjaśnić, czym kierowano się wybierając nazwy herbowe – panowała tu zupełna dowolność. Jak głosi podanie herb Jelita narodził się pod Płowcami, gdzie król polski miał nim obdarzyć jednego ze swych żołnierzy, Floriana Szarego, ciężko rannego w brzuch. Dla uhonorowania jego męstwa utworzono ród Jelita. Później herbem tym pieczętowało się wiele rodzin. Osoby zjednoczone pod jednym herbem czuły zwykle silną więź "rodzinną" mimo – czasami – zupełnego braku więzów krwi. Jedną z konsekwencji istnienia rodów herbowych była prostota polskiej heraldyki – nie istniało np. w niej rozróżnienie na młodszą i starszą linię rodu. Ponieważ zaś nie istniało w Polsce żadne "kolegium heraldyczne", które rozsądzałoby kwestie sporne w zakresie pochodzenia, osoba, która była podejrzewana o podszywanie się pod jakiś herb, była wzywana do sądu (tzw. nagana szlachectwa), a tam albo musiała okazać odpowiednie papiery nobilitacyjne, albo przedstawić sześciu szlachetnie urodzonych świadków, którzy zaświadczali o przynależności danej rodziny do stanu szlacheckiego od co najmniej trzech pokoleń. W okresie rozbiorów heroldie państw zaborczych wymagały od polskiej szlachty dokumentów potwierdzających szlachectwo. Zwykle wystarczały dokumenty potwierdzające posiadanie wśród przodków osoby piastującej stanowisko wojskowe, urząd czy dokument nadania ziemi. Jednak mimo tych dość łagodnych kryteriów, wiele szlachty, zwłaszcza zagrodowej nie było w stanie wylegitymować się ze szlachectwa, ulegając w ten sposób pauperyzacji.